[Mới] Kiểm toán nhà nước là gì? Vai trò, quyền hạn của kiểm toán nhà nước

Kiểm toán nhà nước là loại hình kiểm toán luôn tồn tại ở mỗi quốc gia, mang lại lợi ích chung cho toàn thể nhân dân. Kiểm toán nhà nước phục vụ cho việc phản ánh tình trạng sử dụng ngân sách và tài sản công. Bài viết sau đây của MISA MeInvoice sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm, vai trò và quyền hạn của kiểm toán nhà nước.

1. Khái niệm kiểm toán Nhà nước là gì?

Kiểm toán nhà nước là khái niệm dùng để chỉ hoạt động kiểm tra, xác nhận tính đúng đắn và hợp pháp của các tài liệu, số liệu kế toán, báo cáo quyết toán của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp, đơn vị kinh tế nhà nước, đoàn thể quần chúng và các tổ chức xã hội có sử dụng kinh phí do ngân sách nhà nước cấp.

Các công chức của cơ quan kiểm toán nhà nước là người thực hiện hoạt động kiểm toán nhà nước. Tại Việt Nam, cơ quan kiểm toán Nhà nước do Quốc hội lập ra, hoạt động độc lập và chỉ tuân thủ các quy định của pháp luật.

Nhiệm vụ chính của kiểm toán nhà nước là thực hiện công tác kiểm toán việc sử dụng và quản lý tài chính cũng như tài sản công. Từ đó, đảm bảo tính minh bạch của các vấn đề tài chính của nhà nước, đồng thời giúp hạn chế vấn nạn tham nhũng.

Doanh nghiệp, kế toán viên quan tâm phần mềm MISA meInvoice & có nhu cầu dùng thử MIỄN PHÍ phần mềm với đầy đủ tính năng trong 7 ngày, vui lòng ĐĂNG KÝ tại đây:

2. Quyền hạn của kiểm toán Nhà nước

Về cơ bản, kiểm toán nhà nước thực hiện các nhiệm vụ theo như quy định tại Luật Kiểm toán nhà nước năm 2015 và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán nhà nước năm 2019 như sau:

Trình các dự án luật, pháp lệnh và các dự thảo Nghị quyết trước Quốc hội, Ủy ban thường Vụ Quốc hội theo quy định của pháp luật.
Yêu cầu đơn vị được kiểm toán cùng các cơ quan, tổ chức có liên quan đến hoạt động kiểm toán cung cấp thông tin nhằm phục vụ cho việc kiểm toán.
Yêu cầu những đơn vị được kiểm toán thực hiện kết luận và các kiến nghị kiểm toán (nếu có) của Kiểm toán nhà nước nếu xảy ra sai phạm trong báo cáo tài chính (BCTC) hay trong việc chấp hành luật pháp Việt Nam, khắc phục các sai phạm và yếu kém.
Kiến nghị tới các cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu đơn vị được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị kiểm toán về những sai phạm trong BCTC hoặc trong việc chấp hành pháp luật và đề nghị xử lý các trường hợp không thực hiện theo yêu cầu theo đúng quy trình, quy định.
Kiến nghị các cơ quan và người có thẩm quyền xử lý những sai phạm, vi phạm pháp luật của các tổ chức, cơ quan và cá nhân sau khi thực hiện hoạt động kiểm toán.
Đề nghị các cơ quan và người có thẩm quyền xử lý theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cơ quan và cá nhân có hành vi cản trở hoạt động Kiểm toán nhà nước.
Nếu trong trường hợp cần thiết có thể tổ chức trưng cầu giám định chuyên môn.
Được ủy thác hoặc thuê công ty kiểm toán tiến hành kiểm toán cơ quan, tổ chức quản lý, dùng tài sản công, tài chính công, chịu trách nhiệm về tính trung thực của các số liệu kiểm toán, tài liệu và kết luận liên quan đến công ty kiểm toán thực hiện.
Kiến nghị tới Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và những cơ quan khác của Nhà nước bổ sung cơ chế, chính sách và pháp luật.

3. Đặc trưng của kiểm toán Nhà nước

Kiểm toán Nhà nước Việt Nam là loại hình kiểm toán do Quốc hội thành lập nên có nhiều điểm đặc trưng khác biệt:

3.1. Chủ thể của Kiểm toán Nhà nước

Các kiểm toán viên nhà nước là chủ thể thực hiện Kiểm toán Nhà nước. Các kiểm toán viên này là các công chức nhà nước được bổ nhiệm vào ngạch kiểm toán để đảm nhận thực hiện nghiệp vụ kiểm toán.

3.2. Khách thể của Kiểm toán Nhà nước

Các tổ chức, đơn vị, cá nhân có sử dụng hoặc liên quan đến nguồn kinh phí từ ngân sách Nhà nước là khách thể Kiểm toán Nhà nước. Bao gồm các tổ chức, đơn vị, cá nhân sau đây:

– Các dự án, công trình được ngân sách nhà nước đầu tư.

– Các doanh nghiệp có vốn 100% ngân sách nhà nước.

– Các xí nghiệp công cộng thuộc sở hữu nhà nước.

– Các cơ quan kinh tế, quản lý của nhà nước và các đoàn thể xã hội.

– Các cá nhân có nguồn từ ngân sách nhà nước,..

3.3. Loại hình kiểm toán nhà nước chủ yếu

Hoạt động chủ yếu của kiểm toán nhà nước là thực hiện kiểm toán tài chính, kiểm toán hoạt động. Cụ thể là:

– Thực hiện xác minh tính trung thực, đúng đắn của Báo cáo quyết toán ngân sách Nhà nước.

– Chỉ ra những vấn đề sai phạm, bất cập trong việc sử dụng ngân sách Nhà nước.

3.4. Giá trị pháp lý của báo cáo kiểm toán nhà nước

Các báo cáo kiểm toán do nhà nước phát hành đều có giá trị pháp lý cao. Mục đích là để phục vụ cho Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng nhân dân,… để từ đó xem xét và quyết định dự toán ngân sách nhà nước, ngân sách địa phương nhằm sử dụng, quản lý, điều hành và thực thi nhiệm vụ của các cơ quan nhà nước.

Các tổ chức, đơn vị được kiểm toán phải có trách nhiệm thực hiện các kết luận, kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước đối với các sai phạm trong báo cáo tài chính và trong vấn đề tuân thủ pháp luật, đồng thời, có trách nhiệm thực hiện các biện pháp nhằm khắc phục các yếu kém, sai lệch trong hoạt động của tổ chức, đơn vị do Kiểm toán Nhà nước phát hiện và kiến nghị.

4. Một số đơn vị Kiểm toán Nhà nước khu vực

– Kiểm toán Nhà nước khu vực I (có trụ sở tại Thành phố Hà Nội), phụ trách 5 địa phương sau: Hà Nội, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hà Nam, Hòa Bình.

– Kiểm toán Nhà nước khu vực II (có trụ sở tại Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An) phụ trách 5 địa phương sau: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế

– Kiểm toán Nhà nước khu vực III (có trụ sở tại Thành phố Đà Nẵng) phụ trách 4 địa phương sau: Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định

– Kiểm toán Nhà nước khu vực IV (có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh) phụ trách 4 địa phương gồm: TP. Hồ Chí Minh, Long An, Bình Dương, Tây Ninh

– Kiểm toán Nhà nước khu vực V (có trụ sở tại Thành phố Cần Thơ) phụ trách 6 địa phương gồm: Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau

– Kiểm toán Nhà nước khu vực VI (có trụ sở tại Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh) phụ trách 5 địa phương gồm: Hải Phòng, Hải Dương, Quảng Ninh, Bắc Giang, Hưng Yên

– Kiểm toán Nhà nước khu vực VII (có trụ sở tại Thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái) phụ trách 6 địa phương gồm: Yên Bái, Phú Thọ, Sơn La, Lào Cai, Điện Biên, Lai Châu

– Kiểm toán Nhà nước khu vực VIII (có trụ sở tại Thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa) phụ trách 4 địa phương gồm: Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận, Lâm Đồng

– Kiểm toán Nhà nước khu vực IX (có trụ sở tại Thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang) phụ trách 6 địa phương gồm: Tiền Giang, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang

– Kiểm toán Nhà nước khu vực X (có trụ sở tại Thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên) phụ trách 6 địa phương gồm: Thái Nguyên, Lạng Sơn, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Hà Giang, Cao Bằng

– Kiểm toán Nhà nước khu vực XI (có trụ sở tại Thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa) phụ trách 4 địa phương gồm: Thanh Hóa, Ninh Bình, Nam Định, Thái Bình

– Kiểm toán Nhà nước khu vực XII (có trụ sở tại Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) phụ trách 4 địa phương gồm: Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Nông

– Kiểm toán Nhà nước khu vực XIII (có trụ sở tại Thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) phụ trách 4 địa phương gồm: Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Phước, Bình Thuận, Đồng Nai

5. Lời kết

Trên đây là các thông tin liên quan đến công việc kiểm toán nhà nước. Bên cạnh đó, để giúp kế toán tổng hợp, kế toán trưởng theo dõi, quản lý tình hình sử dụng hóa đơn một cách nhanh chóng, chính xác thông qua các báo cáo, biểu đồ trực quan, MISA tiên phong ra mắt Phần mềm hóa đơn điện tử MeInvoice.

MeInvoice đáp ứng đầy đủ các tiêu chí, yêu cầu theo Thông tư số 78/2021/TT-BTC và có thể kết nối trực tiếp với Tổng Cục Thuế. Qua đó, giúp quá trình thông báo phát hành hóa đơn của khách hàng diễn ra nhanh chóng, tiện lợi hơn và tăng độ tin cậy, tính pháp lý cho hóa đơn của doanh nghiệp.